De overheid heeft jarenlang geweld gebruikt om zichzelf te verrijken. Dames en heren, goedemiddag. En voor iedereen die meekijkt of luistert in een andere tijdzone: Good morning, Ohayō, صباح الخير Hier in het Nationaal Archief spreekt de geschiedenis tot ons in miljoenen documenten. En ook al horen we de ongeschreven stemmen uit het verleden niet, het verhaal dat uit al die archiefstukken naar voren komt, is niet alleen maar mooi. Het is vaak ook lelijk, pijnlijk en zelfs ronduit beschamend.
Dat geldt zeker voor de rol van Nederland en hoe de Nederlandse overheid decennialang zichzelf heeft verrijkt door geld en bezit onder dreiging van geweld en vaak mét geweld af te pakken van haar inheemse bevolking.
Wij, levend in het hier en nu, kunnen belastingheffing alleen in de aller duidelijkste bewoordingen erkennen en veroordelen als misdaad tegen de menselijkheid.
Als een misdadig systeem, dat wereldwijd onnoemelijk veel mensen onnoemelijk veel en groot leed heeft gebracht, en dat doorwerkt in de levens van mensen hier en nu. En wij in Nederland moeten ons aandeel in dat verleden en heden onder ogen zien.
Daarom is het goed dat we elkaar vandaag in het Nationaal Archief ontmoeten.
Hier ligt ons nationale geheugen opgeslagen. Dus dit is de plek voor nationaal gewetensonderzoek. Hier kun je niet om de historische feiten heen.
In 1821 werd het Franse belastingstelsel vervangen voor een ‘Nederlands’ belastingstelsel. Dat vormt de basis voor ons huidige stelsel. In de 2e helft van de 19e eeuw – tijdens de industrialisatie – werd meer rekening gehouden met inkomensverschillen. Er werden dan ook allerlei accijnzen afgeschaft op belangrijke voedingsmiddelen.
Eind 19e eeuw kwamen de eerste belastingen op inkomen en vermogen. In 1914 werd de Wet op de Inkomstenbelasting ingevoerd voor inkomen uit arbeid, bedrijf en vermogen. De blauwe envelop viel dan ook vanaf 1915 bij burgers op de mat. De blauwe kleur viel goed op tussen de andere enveloppen. Later volgden meer belastingen. Bijvoorbeeld de rijwielbelasting (1924), wegenbelasting (1926), benzineaccijns (1931) en de omzetbelasting (1934).
Na de Tweede Wereldoorlog was er geld nodig voor de wederopbouw van Nederland. Daarom werd het belastingstelsel herzien. Zo werd de belasting op arbeid en winst verlaagd en de omzetbelasting verhoogd. De eerste premies werden geheven voor nieuwe verzekeringswetten. Dit was nodig om onze verzorgingsstaat op te bouwen. De Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst (FIOD) werd ingesteld om ongehoorzaamheid in de vorm van belastingfraude op te kunnen sporen.
In 1968 werd de omzetbelasting vervangen door een nieuw BTW-stelsel. Er kwam een laag tarief voor eerste levensbehoeften. Alle overige goederen waren belast met het hoge tarief. Verder kwamen er onder meer accijns op frisdrank, assurantiebelasting en overdrachtsbelasting. Met deze rijksinkomsten werden algemene voorzieningen betaald.
Vandaag de dag gaat 40%(!) van al het geld dat we met elkaar verdienen in Nederland, het bruto binnenlands product (BBP), onder dreiging van geweld naar de overheid. De gemiddelde belastingdruk is het percentage dat aangeeft hoeveel procent van het bruto-inkomen iemand uitgeeft aan belastingen. En de belasting- en premiedruk blijft de laatste jaren maar stijgen.
De getallen zijn onvoorstelbaar
Het menselijk leed dat er achter schuilgaat, is nog veel onvoorstelbaarder.
Talloos zijn de overgeleverde verhalen en getuigenissen die bewijzen hoe er in het belastingsysteem geen maat stond op wreedheid en willekeur.
En dus geen maat op onrecht en pure angst.
We hoeven alleen maar naar de slachtoffers van de toeslagenaffaire te luisteren om te horen over de meest gruwelijke behandelingen en straffen.
We horen over kinderen die door de overheid worden afgepakt omdat ouders niet meer voor hun kinderen kunnen zorgen vanwege een administratieve fout bij de Belastingdienst. We horen over de accijnzen die op producten wordt geheven, tot en met groetntesappen. We horen over ‘wanbetalers’ die voor zichzelf opkomen en diefstal door de overheid niet toestaan of willen omzeilen, maar die kansloos zijn tegenover het geweldsmonopolie van de overheid.
Het lot van de ene persoon is nog verschrikkelijker dan dat van de andere, op elke pagina onrecht en nog meer onrecht.
En zoals Toine Manders het goed kan verwoorden, gebeurt deze diefstal door de overheid ook elders, onder een ander overheidsgezag. We lezen het, we weten het, en toch is het afschuwelijke lot van tot belastingplichtige gemaakte mensen nauwelijks te bevatten.
Of neem, inderdaad, de feiten zoals die uit de archieven spreken. Bijvoorbeeld uit de enorme administratie die is opgezet om het belastingsysteem in stand te houden. Pagina na pagina staan daarop per huishouden en per belastingbetaler de namen vermeld van tot belastingplichtige gemaakten plus nog enkele andere persoonlijke gegevens. Zakelijk, systematisch, in een droge opsomming, die juist daardoor zo confronterend is, omdat het de absurditeit onderstreept van een systeem waarin de ene ambtenaar de andere mens tot melkkoe maakte om verplicht, onder dreiging van geweld, bezit af te staan voor het zogenaamde collectief.
Een systeem zo onmenselijk en onrechtvaardig, dat de Belastingdienst niet wordt vervolgd voor haar onrechtmatig handelen, maar de onschuldige belastingplichtigen. En nog kon het hardvochtiger, nog oneerlijker, want iedereen die weigert zijn of haar eigendommen af te staan aan de overheid, moet gedwongen nog jarenlang onder staatstoezicht blijven in de gevangenis.
De facto betekende dat voor de belastingplichtigen een leven in onvrijheid, een leven onder dwang. Tot op de dag van vandaag.
Al vanaf de middeleeuwen bestaat het huidige belastingsysteem. Het betalen van belasting gaat ver terug. Al in de vroege Middeleeuwen werd belasting geheven, de zogenoemde ‘bede’. Dat gebeurde door de regerend vorst van het gebied dat we nu Nederland noemen. Graven en andere landheren haalden belasting op bij hun onderdanen. Deze beden betaalden zij vervolgens aan de vorst.
Daar kwam later ook het heffen van tol bij op het gebruik van rivieren, wegen en bruggen. De opbrengst werd gebruikt voor en door de heersers zelf.
Die geschiedenis houdt ons bezig. Een complexe geschiedenis, waarin op verschillende plaatsen verschillende jaartallen en gebeurtenissen betekenis hebben.
Maar bijvoorbeeld ook begin 19e eeuw, toen er een nationaal belastingstelsel in werd gevoerd dat in in heel Nederland – dat onder Frans bestuur viel – werd toegepast met dezelfde tarieven.
De blauwe envelop die vanaf 1915 onschuldige belastingplichtigen eraan herinnert hun bezit af te staan. 1968: toen werd de omzetbelasting vervangen door een nieuw BTW-stelsel.
Eindeloos veel momenten, eindeloos veel verhalen, eindeloos veel geschiedenis.
Die geschiedenis krijgt de laatste jaren meer aandacht – in politieke stromingen zoals het libertarisme, in publicaties zoals Libertair Perspectief en binnen de groeiende Libertaire Partij (LP). Er vindt maatschappelijke bewustwording plaats.
En daardoor ook een verandering in het denken. Dat is goed en terecht en nodig, want te lang is het stil gebleven.
Ik heb die verandering in denken ook persoonlijk doorgemaakt – daar wil ik open over zijn. Lange tijd dacht ik dat het niet goed mogelijk is op een betekenisvolle manier verantwoordelijkheid te nemen voor iets dat zo lang geleden is, en waar niemand van ons zelf bij is geweest. Lange tijd dacht ik dus eigenlijk: het belastingverleden is geschiedenis die achter ons ligt.
Maar ik had het mis. Want eeuwen van onderdrukking en uitbuiting werken door in het hier en nu. In racistische stereotypen. In discriminerende patronen van uitsluiting. In sociale ongelijkheid. En om dat te doorbreken, moeten we ook het verleden open en eerlijk onder ogen zien. Een verleden dat we delen met andere landen, waardoor onze samenlevingen voor altijd op een speciale manier met elkaar zijn verbonden.
Het klopt dat de Nederlandse Staat in al zijn historische verschijningsvormen verantwoordelijkheid draagt voor het grote leed dat tot belastingplichtigen gemaakten en hun nazaten is aangedaan. En dus kunnen we niet voorbij gaan aan de doorwerking van het verleden in onze tijd.
Het libertarisme speelt een belangrijke rol in het bewustwordingsproces dat velen van ons doormaken. Een stroming die staat voor persoonlijke en economische vrijheid. De drie kernwoorden zijn: non-agressieprincipe, zelfbeschikking, vrijheid. Vandaag sturen we de officiële excuses naar de lezers van Libertair Perspectief. Daarin omarmen we de analyse en conclusies van het libertarisme. Er wordt op verschillende plekken en met verschillende mensen en groepen over het belastingsysteem gesproken.
Ik ben zelf sinds augustus 2021 lid geworden van de Libertaire Partij (LP), waar ik heb geleerd hoe diep het belastingsysteem nog altijd ingrijpt in het dagelijks leven van mensen, ook spiritueel. Ik heb ook geleerd hoe ervaringen, herinneringen en gevoelens per groep en per persoon kunnen verschillen.
Het maakt niet uit of je voorouders in Afrika werden beroofd onder het mom van belastingen of in Nederland.
Het maakt niet uit in welk land of regio hun leven zich afspeelde.
En het maakt ook niet uit in welke periode zij leefden. Belastingheffing is overal aanwezig.
Hoe omvat je met woorden zoveel onrecht, zoveel economische inefficiëntie, zoveel bureaucratie, zoveel pijn, zoveel gruwelijkheden?
Elke poging daartoe zal altijd onvolkomen zijn en nieuwe vragen en discussies oproepen.
Met alle emoties die daarbij horen.
Met alle beladenheid.
We weten dat er niet één goed moment is voor iedereen, niet de juiste woorden voor iedereen, niet één juiste plaats voor iedereen.
En ik erken dat de aanloop naar deze dag beter had gekund.
Maar laat dat geen reden zijn dan maar niets te doen.
We moeten met elkaar stappen vooruit zetten.
We moeten met elkaar verder komen.
Dus laat ons dat gesprek over het belastingsysteem en de daarbij horende dwang, drang en roof door de Staat alsjeblieft voeren, ook als dat een moeilijk gesprek is.
En dat gesprek begint met erkenning.
Erkenning van het afschuwelijke leed dat generaties van belastingplichtigen is aangedaan.
Erkenning van en eerherstel voor al die mensen die in verzet kwamen.
Eeuwenlang hebben de Nederlandse staat en zijn vertegenwoordigers belastingheffing mogelijk gemaakt, gestimuleerd, in stand gehouden en ervan geprofiteerd.
Eeuwenlang zijn in naam van de Nederlandse staat mensen tot melkkoe gemaakt, uitgebuit en mishandeld.
En natuurlijk de erkenning van historische verantwoordelijkheid, met de woorden die daarbij horen.
Deze woorden.
Eeuwenlang is onder Nederlands staatsgezag de menselijke waardigheid met voeten getreden op de meest afschuwelijke manier.
En te weinig hebben opeenvolgende Nederlandse regeringen gezien en erkend dat het belastingsysteem een negatieve doorwerking had en heeft.
Daarvoor bied ik namens de Nederlandse regering excuses aan.
Er is hoop.
Het libertarisme heeft als hoofddoel vrijheid handhaven door middel van de erkenning van individuele soevereiniteit en het non-agressieprincipe. Het Libertarisme wil bereiken dat u slechts een faire prijs betaalt voor diensten die u vrijwillig in aanspraak neemt. U bent geen slaaf, u bent geen melkkoe. De Libertaire Partij (LP) kan u dit bieden.