Ons thema voor deze week is gericht op de stijgende invloed van politici op particuliere ondernemingen. Big Brother neemt nu de “business ethics” van “Stakeholder Value” in pacht. Net zoals alle thema’s, waarin politici van de Partijen van de Overheid hoog van de sociaal-morele toren blazen dient dit vooral ertoe specifieke groeperingen in de samenleving financiële voordelen te verschaffen. Met als eerste belangengroep de dienaars en “horigen” van de overheid zelf. Deze maken immers een groot deel van het kiezersreservoir uit. En welke libertair zal eigenbelang van anderen veroordelen? Wel, op eigenbelang is niets tegen, mits het maar niet ten koste van het eigenbelang van een ander gaat natuurlijk. We gaan hierna in op libertaire opvattingen over de “sociale verantwoordelijkheid” van ondernemingen.
Sanpo-yoshi is Japans voor “drievoudige tevredenheid“. Het begrip komt voort uit de traditionele manier van handel drijven in Japan, waarin succesvol handel drijven niet alleen een win-win situatie voor de handelspartners betekent, maar ook een “win” voor de samenleving als geheel. In de Edo-periode (1603 – 1868) merkten reizende handelaars dat zij meer welkom waren en betere handel konden drijven in gebieden waar ze iets van hun winsten achterlieten dat aan de gehele bevolking ten goede kwam. Op het World Economic Forum in Davos in 2019 herinnerde Japan’s MP Shinzo Abe aan dit begrip met de bedoeling de acceptatie van “Stakeholder Capitalism” te onderbouwen. Het begrip Stakeholder Capitalism gaat terug op het werk van econoom Joseph Stiglitz (Nobelprijs 2001). Stakeholder Capitalism wordt beschouwd als kritiek op “Shareholder Capitalism“. Het is een directe aanval op het werk van Milton Friedman, eveneens Nobelprijswinnaar (1970) en lichtpunt in de libertaire wereld. In 1970 publiceerde hij een artikel met de titel “The social responsibility of business is to increase its profits” waarin hij uiteenzet waarom sociale verantwoordelijkheid bij individuen ligt, en niet bij ondernemingen.
In onze dagen beginnen machtige spelers het begrip te institutionaliseren. “Stakeholder Capitalism” was het thema van het World Economic Forum van januari 2020.
De overheidsaap in de mouw
Het Japanse principe “sanpo-yoshi” is een excellent voorbeeld van de intrinsieke voordelen van vrijhandel. De tevredenheid van de derde partij, de samenleving, berust op vrijwillige bijdragen van de direct betrokken handelspartners. Essentieel is dat deze de eigen handelspositie verbeteren. .
Het begrip “Stakeholder Capitalism” en het daaraan gekoppelde “Stakeholder Value“-principe draait de zaken om: het instrumentaliseert de diffuse belangen van anonieme “derden”, (loonontvangers, het milieu, etc.) om een claim te leggen op een deel van de winst van ondernemingen.
Geïnstitutionaliseerd Stakeholder Kapitalisme (bijvoorbeeld door de met tovergeld “geredde” banken “ethische” investeringsvoorschriften op te leggen) zal de strijd tussen al deze verschillende “derden” pas goed doen oplaaien. In deze strijd wordt dan alsof het vanzelfsprekend is de “overheid” – of in Afrika onomfloerst de lokale machthebbers – verdeelmeester.
Wie daar nog over twijfelt kan even op Investopedia kijken. Ondernemingen worden gechanteerd met de impliciete dreiging dat regeringen “enforcement” zouden kunnen gaan inzetten wanneer het niet zou lukken ze vrijwillig tot “Stakeholder Capitalism” te laten bekeren. In het rijtje van manieren waarop ondernemingen hun “commitment” aan hun nieuwe plichten kunnen tonen vind je de aanbeveling voor ondernemingen om te “lobbying for higher tax rates and avoiding tax loopholes“. Het staat er ècht. Duidelijker kan het niet. Je zou zomaar kwaad kunnen worden over zoveel arrogantie.
Moeders moet ook wat hebben
Als plaatsvervangster en spreekbuis van het “hogere doel” dringt de overheid zich op en claimt – bovenop de reeds bestaande belastingen op winst en toegevoegde waarde – dat winsten moeten worden geïnvesteerd in “wenselijke” projecten. Haar rol lijkt op die van de bordeelhoudster: ze moet ook wat hebben en steekt geld graag in eigen boezem. En wie neemt het ons kwalijk dat we stiekem denken dat dit allereerst naar haar eigen pensioen gaat?
Het WEF lijkt een institutie te zijn waarin overheden en haar maatjes (engels: “cronies“) om wederzijdse gunst wedijveren. “Stakeholder Value” klinkt voor ignorante managers veel vrijblijvender als “Corporate Social Responsibility”. Het levert voor bestuurders van overheden een “ethische” rechtvaardiging voor het heffen van transactie- en winstbelastingen, en vervolgens voor het verlenen van privileges aan bedrijven die aan het circus van wenselijkheden inschikkelijk meedoen. Kortom een rechtvaardiging voor nog meer “Crony Capitalism” en verkwisting door mensen die geen eigen verantwoordelijkheid dragen.
Beste vrienden, dit is menens. Het is deel van de “Great Reset” en wie zich nu niet weert wordt straks bestuurd door figuren, die allesbehalve ondernemers zijn: second handers, deugparasieten, niksnutten. Ondersteun de LP voor een gedegen weerwoord en vóór de ondermijning van de economisch linkse doctrines.
Ondernemingen worden in toenemende mate gedwongen om politieke agenda’s te ondersteunen van mensen die geen enkel belang bij het succes van die onderneming hebben. Libertairen geloven niet, dat dit de maatschappij beter en menselijker zou maken. Libertairen willen vrij kunnen handelen zonder politieke overheidsinmenging: wij willen een strikte scheiding van economie en staat. Wij ondersteunen nieuwe vrijhandelsmodellen, bij voorbeeld de “sharing economy” die de invloed van vergunningstelsels verkleinen en de zeggenschap van het individu vergroten. Daarom ook ondersteunen wij anonieme betaalvormen zoals contant geld en Bitcoin. Handel is niet vrij als er een derde partij bij staat begerig te snuffelen.
Libertaire beginselen: Vrijhandel leidt tot meer welvaart voor iedereen
Uit het primaat van de vrije wil en het recht op privé-eigendom volgt handelsvrijheid. Wij zijn tegen een rol van de beslissende overheid als herverdelend orgaan. Wij zijn ertegen dat de overheid er via regels voor “corporate social responsibility” op toeziet of wij wel de “juiste” keuzes maken. Wij stellen vast dat het “algemeen belang” geen top-down structuur heeft maar juist van onderop wordt gevormd door de verzameling van alle individuele, particuliere belangen.
Adam Smith:
“Een mens laat zich slechts door eigenbelang leiden, hij wordt door een onzichtbare hand geleid iets na te streven dat buiten zijn bedoelingen ligt. Ook wordt de samenleving er niet altijd slechter op wanneer de mens niet bewust het algemeen belang dient. door zijn eigenbelang na te streven bevordert hij het algemeen belang vaak meer dan wanneer hij daar bewust naar streeft. Ik heb nooit veel resultaten zien bereiken door mensen die beweerden het algemeen welzijn te willen dienen.”
Omdat libertairen uitgaan van het non-agressieprincipe is iedereen ervoor verantwoordelijk dat je door het eigen handelen anderen meer goed dan kwaad doet. Het kan bijvoorbeeld nooit een “win-win” handel betreffen als die aan het leefmilieu irreparabele schade toebrengt. Aan de kosten van gemeenschappelijke diensten, waarvan je zelf gebruik wilt maken, betaal je mee op basis van vrijwillige contracten, nooit op basis van dwang.
Wij denken dat het “algemeen belang” door overheden wordt misbruikt om belangen van specifieke groepen in de samenleving te bevredigen. Via het recht van de sterkste (de parlementaire meerderheid) loopt clientèlepolitiek uiteindelijk uit op cleptocratie. Volgens libertairen is het daarom belangrijk de macht van overheden te verkleinen en op te delen in kleine controleerbare eenheden. Het is ook hard nodig het recht op individuele zelfbestemming te versterken. Daarmee wordt een samenleving bewerkstelligd waarin niet het recht van de sterkste geldt maar waarin ieder individu soeverein in zijn/haar recht staat.
Met jouw lidmaatschap en stem ondersteun je de beginselen van de Libertaire Partij. Je werkt mee aan de emancipatie van het individu uit de greep van collectivistische structuren. Wil je meer weten, klik dan op deze link. Wil je je verder verdiepen, begin te lezen of libertair geïnspireerde podcasts en video’s te bekijken.
Libertaire stemmen
Meer stemmen uit libertaire kringen kun je via onderstaande links vinden. Wil je onze aandacht op andere libertaire bronnen vestigen of reageren, stuur dan een mailtje naar nieuwsbrief@stemlp.nl.
- “Laat de zelfzuchtigen de problemen oplossen!”, Arjan Deij in Ludwig Van Mises Instituut Nederland, 29.4.2014
- Adam Smith “The Wealth of Nations”, 1776; e-book
- “Shareholders vs. Stakeholders: How Liberal and Libertarian Political Philosophy Frames the Basic Debate in Business Ethics“, David Rönnegard and N. Craig Smith. INSEAD.